Wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja) to nagła, ciężka reakcja alergiczna, która może w ciągu minut doprowadzić do zatrzymania krążenia i śmierci. Wywołuje ją kontakt z alergenem - może to być jad owadów, niektóre pokarmy, leki czy lateks. Kluczem do przeżycia jest szybkie rozpoznanie objawów i natychmiastowe podanie adrenaliny.
Jak rozpoznać wstrząs anafilaktyczny?
Objawy wstrząsu anafilaktycznego pojawiają się gwałtownie i szybko narastają. Do najczęstszych należą:
- nagły obrzęk twarzy, warg, języka lub gardła
- trudności w oddychaniu, świszczący oddech
- pokrzywka, zaczerwienienie skóry
- spadek ciśnienia tętniczego, zawroty głowy, utrata przytomności
- uczucie lęku, przyspieszone bicie serca
Co robić w przypadku wstrząsu anafilaktycznego?
- Natychmiast wezwać pomoc: numer alarmowy 112 lub 999
- Podać adrenalinę: jak najszybciej, nie czekając na przyjazd karetki.
- Ułożyć poszkodowanego: w pozycji leżącej z nogami uniesionymi, jeśli nie ma problemów z oddychaniem. Przy duszności lepiej posadzić w pozycji półsiedzącej.
- Obserwować stan: w razie braku poprawy lub pogorszenia podać kolejną dawkę adrenaliny po 5–15 minutach.
Adrenalina - dlaczego ratuje życie
Adrenalina działa bardzo szybko: rozszerza drogi oddechowe, podnosi ciśnienie i hamuje reakcję alergiczną.
Powinna być zawsze pod ręką u osób z wysokim ryzykiem anafilaksji np. po przebytym wstrząsie, u osób uczulonych na jad owadów, orzeszki ziemne czy niektóre leki.
Gdzie trzymać adrenalinę i kto powinien umieć jej używać?
- Noś ją zawsze przy sobie - w torebce, plecaku, kieszeni kurtki.
- Krewni i bliscy powinni wiedzieć, gdzie jest przechowywana i jak jej użyć. W sytuacji nagłej to oni mogą uratować życie.
- Kontroluj termin ważności - w Polsce adrenalina w autowstrzykiwaczu ma zwykle przydatność około 6 miesięcy. Po tym czasie należy zakupić nowy preparat.
Jak podać adrenalinę?
Autowstrzykiwacz (EpiPen):
- Usuń osłonkę zabezpieczającą.
- Mocno przyłóż końcówkę do zewnętrznej części uda (również przez ubranie).
- Wciśnij, aż usłyszysz kliknięcie.
- Przytrzymaj 5-10 sekund.
Ampułka Adrenalina WZF:
- Wymaga przygotowania strzykawki i igły.
- Odciągnij odpowiednią dawkę (dla dorosłych zwykle 0,3-0,5 mg, dla dzieci 0,01 mg/kg).
- Wstrzyknij domięśniowo w udo.
- Wymaga większej wprawy, dlatego warto wcześniej przećwiczyć pod okiem personelu medycznego.
EpiPen czy ampułka Adrenalina WZF - czym się różnią?
- EpiPen: wygodny, gotowy do użycia autowstrzykiwacz. Szybszy i prostszy w sytuacji stresu. Droższy, ale minimalizuje ryzyko pomyłki.
- Ampułka Adrenalina WZF: tańsza, ale wymaga samodzielnego przygotowania strzykawki i igły. Mniej praktyczna w nagłym wstrząsie.
Jak zdobyć adrenalinę?
Na adrenalinę potrzebna jest recepta.
Możesz ją uzyskać bez wychodzenia z domu - przez serwis medporada.pl gdzie lekarz po konsultacji online może wystawić e-receptę i wyjaśnić zasady stosowania.
To szybkie i bezpieczne rozwiązanie, szczególnie dla osób z wysokim ryzykiem anafilaksji.
Podsumowanie
Anafilaksja to stan bezpośredniego zagrożenia życia.
Jeśli jesteś narażony na anafilaksję, adrenalina powinna być Twoim codziennym towarzyszem. Naucz siebie i bliskich, jak jej używać. W sytuacji wstrząsu liczy się każda sekunda - nie czekaj na pogotowie, działaj od razu.